น้ำตาไหล น้ำตาซึม น้ำตาเอ่อ เป็นปัญหาพบบ่อยอย่างนึงที่คนไข้มาตรวจตาค่ะ อยากทราบกันมั๊ยค่ะ ว่าสาเหตุเกิดจากอะไรและเคยสงสัยมั๊ยค่ะว่า คนไข้น้ำตาไหลมาหาหมอ ทำไมคนไข้คนนึงหมอบอกคนนี้เกิดจากตาแห้ง คนไข้อีกคนหมอบอกเกิดจากท่อน้ำตาตัน มันต่างกันยังไง และตาแห้งน้ำตาจะไหลได้ยังไง สงสัยกันมั๊ยค่ะ
น้ำตาไหล แบ่งเป็นกลุ่มหลักๆที่พบบ่อย คือ
- ท่อน้ำตาตัน กลุ่มนี้คนไข้ส่วนใหญ่จะมีประวัติค่อนข้างชัดเจนเลย คือ น้ำตาเออคลอ หรือไหลพรากตลอดเวลาเหมือนคนร้องไห้ หรือซึ้งอะไรสักอย่างอยู่ตลอดเวลา คนไข้กลุ่มนี้ มักสังเกตุง่ายๆ ว่ามักเดินเข้ามาพร้อมผ้าเช็ดหน้า หรือ กระดาษทิชชู่ คอยซับน้ำตาอยู่ตลอด ขี้ตาจะค่อนข้างเยอะ และอาจมีประวัติเกิดถุงหนองที่หัวตา อักเสบมาก่อนได้ หรือกดที่หัวตาจะมีน้ำตาและ / หรือขี้ตาเอ่อทะลักออกมา
(รูปแสดงน้ำตาที่เอ่อคลอที่ตาซ้ายในเด็กท่อน้ำตาอุดตัน ( สีเหลืองคือน้ำยาที่ใช้เพิ่งให้ตรวจเห็นชัดขึ้น )
การตรวจวินิจฉัย คือ การล้างท่อน้ำตา โดยหมอจะแยงเข็มปลายตัดไม่แหลมคมเข้าที่ รูท่อน้ำตาที่หัวตา แล้วฉีดน้ำเกลือลงไป หากท่อน้ำตาไม่ตัน คนไข้จะรับรู้ถึงรสเค็มๆของน้ำเกลือลงคอ หากไม่ลงคองแล้วไหลย้อนกลับก็คือท่อน้ำตาตันค่ะ การรักษา กลุ่มนี้จะเป็นการผ่าตัด
(รายละเอียดเรื่องท่อน้ำตาตันอยู่อยู่แยกในอีกบทความนึงนะคะ )
- ตาแห้ง ไม่ต้องสงสัยค่ะ หมอไม่ได้พิมพ์ผิด หรือเข้าใจอะไรผิดค่ะ เวลาคนไข้มาด้วยน้ำตาไหลแล้วแนะนำให้หยอดน้ำตาเทียม คนไข้หลายๆคนคงงงกันใช่มั๊ยค่ะ ว่าหมอสับสนอะไรหรือป่าว ไม่ใช่เลยค่ะ เหตุผลเพราะเมื่อเราตาแห้งมาก คนไข้จะมีอาการแสบ ระคายเคือง บางคนรู้สึกเหมือนมีเศษทรายอยู่ในตา ร่างกายก็จะรับรู้ความแห้ง โดยเฉพาะหากแห้งซะจนกระจกตามีรอยแห้งถลอกด้วยแล้ว ส่งกระแสประสาทรับความรู้สึกไปสู่สมองและสั่งให้มีการหลั่งน้ำตาออกมาคนไข้ในกลุ่มนี้จะให้ประวัติว่าแสบเคืองตา บ่อยๆและน้ำตาไหลซึมๆ เอ่อคลอ ออกมา หรือบางครั้งไหลขณะขับรถ หรือ ออกรอบไดร์ทกอล์ฟ ก็เป็นได้
- เยื่อบุตาขาวหย่อน ( Conjunctivochalasis ) ในบางรายเบื่อบุตาขาวหย่อน ก็จะมำให้คนไข้รู้สึกเหมือนน้ำตาคลอ ตลอดเวลา น้ำตาเอ่อ ไหลง่ายกว่าปกติ ซึ่งภาวะเยื่อบุตาขาวหย่อนก็เหมือนผ้าปูที่นอนที่ปูขึงไม่ตึง น้ำตาที่เคลือบตาก็เคลือบได้ไม่ดี อาจมีแห้งบางส่วน และนูนทำให้น้ำตาไหลได้
(รูปแสดงเยื่อบุตาขาวที่หย่อนอยู่ด้านล่างทำให้มีน้ำตาเอ่อคลออยู่ได้ตลอด)
การรักษา หากอาการไม่มาก อาจหยอดน้ำตาเทียมไปก่อน หากในรายที่อาการมาก ผ่าตัดเยื่อบุตาขาวเอาส่วนที่เกินออกและเย็บให้ตึงพอดี อาการน้ำตาไหลจะลดลงถึงหายไปได้
- ขนตาทิ่ม และหรือเปลือกตาผิดรูป ( ม้วนเข้า – ม้วนออก ) ทั้งหมดนี้ก่อให้เกิดการระคายเคือง ทำให้น้ำตาไหลได้บ่อยๆ
(รูปแสดงเปลือกตาม้วนเขา มีขนตาขูดกระจกตาในเด็ก)
รูปแสดง ผิวถลอกของกระจกตาในเด้กที่มีเปลือกตาม้วนเข้าขนตาขูดกระจกตา
เห็นรอยได้ชัดขึ้นโดยจะเห็นเป็นจุดเหลืองที่ผิวกระจกตา ใต้แสงสีฟ้า ( Cobalt Blue )
ขนตาทิ่ม ไม่ว่าจะขึ้นผิดตำแหน่ง หรือชี้ผิดทิศทาง เจอได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ และเปลือกตาผิดรูป ( ม้วนเข้า – ม้วนออก ) ตำแหน่งและลักษณะของเปลือกตาที่ผิดตำแหน่งไป ก็จะทำให้น้ำตาไหลได้ เปลือกตาม้วนเข้า หรือขนตาทิ่มก็จะมีการขูดระคายเคืองทำให้ มีรอยที่กระจกตา ปลายประสาทที่กระจกตารับความรู้สึกส่งไปสมองทำให้กระตุ้นให้น้ำตาไหลออกมา การรักษา คือ ถอนขนตา หรือผ่าตัดเปลือกตา
รูปแสดงเปลือกตาล่างข้างขวาแบะออก
หลังการผ่าตัดซ่อมเบ้าตาเมื่อ 10 ปีก่อนแล้วมีปัญหาเปลือกตาผิดรูป เปลือกตาแบะม้วนออกน้ำตาไหล
รูปล่างคือตำแหน่งของเปลือกตาหลังได้รับการผ่าตัดแก้ไขเปลือกตาม้วนออก ทำให้ไม่สามารถรองรับน้ำตาได้ น้ำตาก็ไหลออก หรือการที่น้ำตาระเหยมาไปก็ทำให้เกิดรอยแห้งถลอกที่กระจกตาจนทำให้น้ำตาไหลได้ การรักษาคือการผ่าตัดแก้ไขความผิดรูปของเปลือกตา
5. โรคอื่นๆของกระจกตาและเยื่อบุตา เช่นกระจกตาถลอก เยื่อบุตาอักเสบ สารเคมีกระเด็นเข้าตา อาการเหล่านี้ ส่งผลให้เกิดความระคายเคืองและน้ำตาไหลได้ทั้งหมดเลยค่ะ พอจะแยกออกได้คร่าวๆมั๊ยค่ะ ว่าคุณน้ำตาไหลจากสาเหตุอะไรกันบ้าง ถ้าไม่แน่ใจยังไงก็พบจักษุแพทย์เพื่อตรวจรักษาต่อไปกันค่ะ
พญ. อารีย์ นิมิตรวงศ์สกุลAree Nimitwongsakul, MD
